niedziela, 12 września 2010

Fundemanety oraz nazwa



W tej części chciałbym przedstawić w paru częściach, bardziej rozbudowane wprowadzenie do wiary i praktyki kwakrów. Teksty te są wolnym (czasami bardzo wolnym) tłumaczeniem fragmentów małej książeczki A light that is Shining napisanej przez Harveya Gillmana. Jest to publikacja wydana przez brytyjskich Przyjaciół. Pierwsze część dotyczy samej etymologii nazwy kwakrów oraz przedstawia fundament wiary kwakierskiej. Pragnę również zastrzec, że wiele terminów bardzo trudno bezpośrednio przetłumaczyć. Język kwakierski posługuje się wieloma nazwami, obcymi dla języka polskiego.

Fundamenty oraz nazwa

W początkach swojego istnienia, Kwakrzy cierpieli liczne prześladowania, głównie z powodu odwagi dla podtrzymywania swoich wierzeń w codziennym życiu, co warto dodać wierzeń i poglądów rewolucyjnych jak na tamte czasy.  Sama nazwa Kwakier (Quaker) początkowo była używana jako obraźliwa. Angielski czasownik to quake oznacza drżeć, trząść się. Miało to mieć związek z podnieceniem nerwowym (objawiającym się m.in drżeniem organizmu), które towarzyszyło nabożeństwom pierwszych Kwakrów. Pomimo szybkiego porzucenia takich praktyk sama nazwa przetrwała do dzisiaj.  Kolejnym określeniem jest nazwa Przyjaciele - oryginalnie Przyjaciele Prawdy (Friends of the Truth), jest ona dzisiaj używana najczęściej pomiędzy Kwakrami.  Określanie mianem Przyjaciół, współwyznawców/współwyznawczyń czy współposzukiwaczy/współpoczukiwczek, jest bardzo przyjemnie i ułatwia budowanie więzi oraz poczucia wspólnoty. Religijne Towarzystwo Przyjaciół (bo taka jest obecnie oficjalna nazwa dla ruchu kwakierskiego w większości krajów) pojawiła się początkowo na końcu XVIII w. 

Przekonania Kwakrów
Na próżno szukać u Kwakrów jakiegoś skonkretyzowanego rodzaju dogmatu czy wyznania wiary. Od najwcześniejszych lat Przyjaciele podkreślali, że wiara jest raczej czymś czym żyją, jest działaniem aniżeli ubranym we wzniosłe słowa oficjalnym wzynaniem wiary.
Wcześni Kwakrzy byli przekonani, że kościół w okresie Nowego Testamentu składał się z osób, które miały bezpośredni kontakt, z tym co było wówczas nazywane Bożym zbawieniem. Dla wczesnych Chrześcijan najważniejsze było doświadczenie, a nie intelektualna dyskusja o doktrynach. Kwakierscy pionierzy uważali, że są duchowymi spadkobierami tych “prymitywnych chrześcijan”. Sądzili również, że inne ówczesne kościoły utraciły ten spontaniczny kontakt z Bogiem na rzecz zinstytucjonalizowanego kościoła, nie-biblijnych doktryn, oraz przemocy w stosunku do innych wyznań.
Co stanowi więc fundament dla Towarzystwa Przyjaciół? W ocenie Harveya Gillmana może być to: twórcza siła miłości obecna we wszystkich ludziach i w całym świecie. Wielu nazywa ją Bogiem, jednak tak naprawdę jest ona ponad wszystkimi nazwami.
Kwakrzy dzięki swoim milczącym nabożeństwom są bardziej uświadomieni obecnością tej siły. Podtrzymują, że w ciszy ten głos może przemówić do nich i dać im wskazówki. Doświadczenie, cierpliwego oraz milczącego oczekiwania na Boga daje im siłę w pędzącym codziennym życiu.

To nie w instytucji kościoła czy na kartkach jakiekolwiek książki, można spotkać Boga, ale w drugim człowieku. Jako istotny ludzkie możemy znaleźć spełnienie w naszych relacjach z tą powszechną siłą, prawdą, bez względu na to jakie nadamy jej imię. Daje to naszemu życiu znaczenie oraz cel. Kwakrzy uważają, że życie nie może być podzielone na kategorie “świeckie” oraz “święte/religijne”. To jak działamy w każdej sferze życia, jest odzwierciedleniem naszych poglądów oraz wierzeń dotyczących natury otaczającego nas świata . Wiara kwakierska, ma charakter holistyczny.  John Woolman (1720-1772) amerykański Kwakier, którego przekonania religijne doprowadziły do działań na rzecz zniesienia niewolnictwa oraz pełnego współczucia stosunku do zwierząt, zauważał niepodzielność życia. Pisał on w swoim Dzienniku, że widzi wiele sprzeczności pomiędzy mówieniem o miłości w stosunku do Boga, a jednoczesnym okrutnym działaniem w stosunku do istot obdarzonych jego cząstką.

Kwakrzy są otwarci na to co jest nazywane “prowadzeniem przez Ducha” (będzie to szczegółowo wyjaśnione w późniejszych notatkach), jest to szczególnie widoczne w tym w jaki sposób odbywają się ich nabożeństwa (spotkania). Ponieważ kwakrzy wierzą, iż w każdym człowieku istnieje “cząstka Boga”, nie ma wśród nich kapłanów, księży czy pastorów.  Uważają, że każdy uczestnik ma w sobie dar i ważną rolę do odegrania. Konsekwencją tego rozumowania jest również wiara w równość pomiędzy płciami, kobiety podczas spotkań odgrywają tak samo ważną rolę jak mężczyźni.

cdn.

jn

czwartek, 9 września 2010

Gorąco polecam krótkie filmiki nagrane przez Przyjaciół z Wielkiej Brytanii. Jest to wspaniałe kompendium wiedzy, wyjaśniające podstawowe zagadnienia kwakryzmu, dające odpowiedź na liczne pytania.
Cała seria składa się z kilku nagrań - dwu-częściowego wprowadzenia, oraz kilku krótszych dotyczących już konkretnych zagadnień tj. : Kwakrzy i inne religie, Kwakrzy i Biblia, Świadectwa Kwakrów, Czy Kwakrzy są Chrześcijanami?  etc.


Poniżej wklejam jeden z filmików, resztę można znaleźć na kanale http://www.youtube.com/user/srekauq#g/u


środa, 8 września 2010

Wprowadzenie

Czerwono-czarna gwiazda, będąca od XIX w. symbolem wielu organizacji kwakierskich              


W pierwszej notatce nie zamierzam wytłumaczyć wszystkich pojęć i zagadnień związanych w kwakrami. Chciałbym tylko zarysować pewien obraz Towarzystwa Przyjaciół oraz ukazać jakieś słowa kluczowe. Na wstępie zaznaczam, że nie zamierzam prowadzić teologicznych rozważań, ponieważ nie mam ku temu ani zdolności, ani większych chęci (być może znajdzie się jakiś chętny). Chcę analizować i pokazywać jak obecnie wygląda ruch kwakierski na świecie, przedstawić jego historię oraz powiązania z Polską. Być może dzięki stworzeniu takiej bazy oraz punktu zbiorczego w internecie, będzie możliwe rozpoczęcie jakichś wspólnych działań nie tylko tych wirtualnych.

Słowa kwakier, kwakierka, kwakryzm, kwakrowie, kwakrzy są dla większości Polek i Polaków zagadką. Często pierwszymi skojarzeniami (o ile jakiekolwiek będą) będzie wyobrażenie kobiety czy mężczyzny ubranego w XIX wieczne czarno-białe stroje, jadących bryczką z gromadką dzieci. Kwakrów myli się z amiszami, mormonami, menonitami. Taki obraz nie ma nic wspólnego ze współczesnym kwakryzmem.

W krajach, w których Towarzystwo Przyjaciół (jest to oficjalna nazwa ruchu) prowadzi aktywną działalność, jest ono utożsamiane przede wszystkim ze sprzeciwem przeciwko wojnie, oraz  pracą na rzecz pokoju i sprawiedliwości społecznej. Istotny jest też wkład kwakrów w reformę więziennictwa (Elizabeth Fry), zniesienie niewolnictwa oraz ruch na rzecz równouprawnienia kobiet. Ludzie z poza Towarzystwa mogą też wiedzieć, że kwakrzy (przynajmniej część z nich) modlą się w ciszy i nie posiadają kapłanów.

Kwakrowie rozpoczęli swoją działalność jako ruch w północno-wschodniej Anglii w roku 1652. Za założyciela kwakryzmu  można uznać Georga Foxa. Poprzez misje, migracje obecnie na świecie, żyje 340,000 kwakrów (najwięcej w Kenii, USA i Wlk Brytanii).  Pomimo niewielkiej globalnie liczby, kwakrowie są grupą podzieloną. Obecnie wyróżnia się trzy tradycje kwakryzmu: Ewangeliczni, Konserwatywni oraz Liberalni (dominują w Europie). Jednakże pomimo podziałów, zachowuje się wspólne filary (o których będę pisał w późniejszych wpisach) oraz organizacja parasolowe o charakterze światowym.

Towarzystwo Przyjaciół nie ma w zasadzie swoich dogmatów. Nie mniej istnieją pewne wartości, które są dla kwakrów niezwykle ważne. Na stronie (obecnie niedziałającej) poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół użyto słowa świadectwa, za angielskim testimonies. Najbardziej powszechnymi świadectwami, dla kwakrów na całym świecie są :  pokój, prawda, prostota, równość. Oczywiście różne grupy i Spotkania Roczne przyjmują różne listy świadectw. Nie mniej te cztery przeze mnie wymienione są tymi, które występują praktycznie zawsze. Dla kwakrów bardzo ważne jest działanie, oparte właśnie na tych wartościach. Stąd np zaangażowanie w ruch pacyfistyczny, abolicjonistyczny.  Wiele organizacji pozarządowych zostało założonych przy współpracy z kwakrami, wymienić chociażby trzeba Amnesty International, Oxfam, Greenpeace.

Istnieje również sprawa, która być może jest kluczowa. Czy kwakrzy są Chrześcijanami? I tak i nie. Na pewno korzenie Towarzystwa Przyjaciół tkwią w Chrześcijaństwie. Nie mniej Liberalni Kwakrowie (oraz część Konserwatywnych) przyjmuje do swojego grono osoby, które nie określają się mianem Chrześcijan. Jest to konsekwencja właśnie braku dogmatów. Sprawa te jest kontrowersyjna i często debatowana w różnych gremiach.
Na zakończenie żeby nie być gołosłownych podaję takie słowa-klucze, skojarzenia związane z kwakrami - nabożeństwa w ciszy, brak kapłanów, brak dogmatów, świadectwa pokoju, prawdy, równości i prostoty, pacyfizm, zaangażowanie społeczne.

To tyle tytułem wstępu, w kolejnych notkach będę starał się przybliżać szczegółowo wspomniane zagadnienia.

jn